Ở làng Đông Phú, huyện Nghĩa Sơn – một vùng quê đang đô thị hóa nhanh chóng, có một người phụ nữ tên là bà Lâm – từng là chủ trại chăn nuôi lợn lớn nhất xã. Những năm 90, khi người dân còn nuôi nhỏ lẻ thì bà Lâm đã mạnh dạn vay vốn, xây chuồng, thuê nhân công. Hơn 30 năm gắn bó với nghề, bà tích góp được khối tài sản lên đến 20 tỷ đồng, chưa kể đất đai và vàng bạc.
Chồng mất sớm, một mình bà nuôi ba người con trai ruột là Thắng, Cường và Dũng. Ngoài ra, bà còn nhận nuôi thêm một bé gái mồ côi tên Hiền – con của người làm thuê cũ bị tai nạn chết khi đang vận chuyển cám lợn cho bà. Hiền từ nhỏ đã gọi bà là “mẹ”, sống chan hòa, chịu khó, chưa bao giờ dám đụng đến một đồng trong nhà bà nếu chưa được cho phép.
Thắng – con cả – làm cán bộ huyện. Cường – con thứ – mở đại lý phân bón. Dũng – út – học hết lớp 12 thì đi làm công trình rồi sang Lào xuất khẩu lao động. Mỗi người một nghề, một tính cách, nhưng có điểm chung là đều mong mẹ chia tài sản khi bà bắt đầu yếu.
Thấy bà Lâm tuổi cao, ba người con trai bắt đầu tỏ ra hiếu thảo bất thường. Thắng về quê nhiều hơn, hay mua thuốc bổ. Cường thì thuê người dọn dẹp nhà cửa, còn Dũng lắp máy lạnh và camera an ninh quanh nhà để “bảo vệ mẹ”.
Nhưng tất cả đều có mục đích.
Một buổi chiều tháng Mười, trời âm u, gió thổi lạnh. Trong căn nhà cấp bốn cũ kỹ, bà Lâm nằm trên giường, yếu ớt. Ba người con trai ngồi bên cạnh, bàn chuyện chia tài sản.
– Mẹ nên chia dần đi, đừng để đến khi không còn minh mẫn, để tụi con phải cãi nhau – Thắng mở lời.
– Con không cần vàng bạc, chỉ xin mảnh đất 2.000 mét vuông phía sau để xây nhà – Cường chen vào.
– Con thì lo mẹ không còn sống lâu để ký giấy, người ngoài nó nhảy vào thì khổ – Dũng nói, mắt liếc về phía Hiền.
Hiền lúc đó đang nấu cháo trong bếp, tai vẫn nghe được tiếng bàn tán.
Họ đã chuẩn bị kỹ. Họ thống nhất một điều: không để Hiền – đứa con gái nuôi – được chia phần nào.
Trong vài ngày sau đó, họ liên tục gieo vào tai mẹ mình những lời ác ý:
– Hiền nó lén bán lúa trong kho, mẹ biết không?
– Nó thân với thằng kỹ sư đất đai là để xin cắt sổ đỏ đấy.
– Nó định đưa mẹ đi viện tâm thần để ký giấy tặng tài sản đấy!
Ban đầu, bà Lâm không tin. Nhưng sức khỏe yếu, trí nhớ kém, lại bị con cái “mưa dầm thấm lâu”, bà bắt đầu nghi ngờ Hiền.
Một buổi tối, bà gọi Hiền vào, giọng yếu ớt:
– Mẹ hỏi thật, con có định chia phần gì không?
Hiền rưng rưng:
– Con chỉ mong mẹ sống khỏe. Con không cần gì hết, mẹ à.
Bà Lâm rơi nước mắt. Nhưng lòng bà đã bắt đầu xáo trộn. Trong sổ đỏ, vẫn còn tên của Hiền như một thành viên trong hộ khẩu. Nhưng Thắng đề xuất: “Cho con làm sổ riêng, tách thửa, con tiện làm thủ tục sang tên. Mẹ cũng đỡ phải lo nghĩ.”
Bà Lâm do dự…
Một tuần sau, ba người con trai hẹn nhau “đóng kịch”. Họ làm ra vẻ cãi nhau gay gắt trước mặt mẹ, vờ như không thể thỏa thuận tài sản. Cuối cùng, họ bảo: “Thôi thì đưa hết cho anh cả giữ, sau này anh cả chia lại. Còn Hiền thì không liên quan, khỏi rắc rối.”
Bà Lâm – trong cơn mê man bệnh tật – đồng ý.
Thắng ôm lấy mẹ, ký giấy tờ. Tài sản dần dần bị chuyển tên, từng mảnh đất, từng sổ tiết kiệm.
Hiền lặng lẽ nhìn, không trách móc, không đòi hỏi. Nhưng trong lòng, một ngọn lửa bất công đã bắt đầu nhen nhóm.
Hai tháng sau, bà Lâm nhập viện trong tình trạng hôn mê nhẹ do tai biến. Trong căn phòng bệnh lạnh lẽo, ba người con trai thay phiên nhau “chăm sóc” mẹ, nhưng chủ yếu là… giám sát Hiền. Họ sợ bà sẽ để lại gì đó cho cô.
Không ai biết rằng, nửa năm trước, bà Lâm đã bí mật lập một tờ di chúc viết tay có công chứng. Trong đó, bà chia 10% tài sản cho mỗi người con trai, còn lại 40% chia cho Hiền. Lý do bà ghi rõ:
“Hiền là người duy nhất chăm sóc tôi 10 năm qua. Các con trai tôi bận bịu, nhưng con nuôi thì không quên tôi một ngày.”
Tờ di chúc được bà gửi lại cho luật sư riêng tên Hảo, người bạn thân cũ của chồng bà.
Khi bà Lâm mất, lễ tang được tổ chức đơn giản. Ai cũng nghĩ rằng tài sản đã thuộc về Thắng, người con cả đang giữ giấy tờ. Nhưng sóng gió bắt đầu khi luật sư Hảo xuất hiện trong buổi họp gia đình, đưa ra tờ di chúc gốc có giá trị pháp lý.
Ba người con trai chết lặng. Họ phản đối kịch liệt, cho rằng mẹ bị “lừa ký” trong lúc không minh mẫn. Nhưng đối chiếu với hồ sơ bệnh án, video ngày công chứng, lời khai của người làm chứng – tất cả đều xác thực.
Cuộc tranh chấp tài sản được đưa ra tòa. Báo chí bắt đầu vào cuộc. Câu chuyện “ba con ruột gạt mẹ để loại con nuôi” trở thành đề tài nóng trên mạng xã hội.
Cuối cùng, tòa tuyên theo di chúc. Hiền – người con gái từng bị loại ra khỏi gia đình – nhận phần lớn tài sản. Nhưng cô trích ra một nửa phần đó để xây quỹ học bổng mang tên “Bà Lâm – Người mẹ vùng quê”, giúp học sinh nghèo trong xã.
Cô đứng trước ngôi mộ của mẹ, lặng lẽ:
– Con không giận các anh. Nhưng con tin mẹ biết, ai là người yêu mẹ thật lòng.