Chồng Thắm – anh Tuấn – là con trai cả trong gia đình có bốn anh em. Sau khi cha mẹ mất sớm, Tuấn gồng gánh nuôi các em ăn học. Thắm là người vợ đảm đang, hiền lành, luôn sát cánh bên chồng. Cuộc sống tưởng chừng êm ấm thì một tai nạn giao thông cướp đi sinh mạng của Tuấn khi anh mới 32 tuổi.
Đám tang lạnh lẽo, ba đứa em chồng – Lâm, Hiếu, và Lan – vẫn còn ngây dại, đứa lớn nhất mới 14, đứa út mới lên 7. Người trong làng bảo Thắm nên bỏ đi lấy chồng khác, chứ ai lại đi gánh cái “nợ đời” không máu mủ ruột rà. Bà con xì xào:
“Chồng chết rồi, ai bắt ở lại nuôi em chồng?”
“Không khéo ở vậy mấy chục năm rồi trắng tay!”
“Ngu thì ráng chịu thôi…”
Nhưng Thắm vẫn ở lại. Tại đám tang, giữa khói nhang nghi ngút, chị đứng bên di ảnh chồng, nắm tay ba đứa em mà nói:
“Anh mất rồi, chị thay anh chăm lo cho tụi em. Chừng nào tụi em nên người, chị mới tính chuyện đời mình.”
Từ đó, Thắm vừa là chị, vừa là mẹ. Chị dậy sớm gánh rau ra chợ huyện, tối về làm thêm đan len, nấu rượu, thuê cấy thuê gặt. Ngày nào trời mưa không đi chợ được, là hôm đó cả nhà phải ăn cháo loãng.
Có lần Lâm bị bắt nạt ở trường vì mặc áo rách, Thắm xé áo cũ của chồng khâu lại cho. Có lần Hiếu sốt cao, chị thức trắng đêm nấu lá xông, chạy bộ 7km mua thuốc. Đứa út – Lan – thích học vẽ, Thắm nhịn ăn để mua cho nó bộ bút chì màu đầu tiên.
Cả làng không ai giúp. Có người còn buông lời cay độc:
“Bà coi chừng tụi nó lớn lên rồi vác mặt khinh mình đó.”
“Nuôi khôn chứ không nuôi dại nha bà!”
Nhưng Thắm cười, bảo:
“Mình sống sao, trời biết, đất biết, tụi nhỏ biết.”
Lâm đậu đại học y Hà Nội, là người đầu tiên trong họ có tấm bằng đại học. Ngày nhận giấy báo, Thắm ôm lấy Lâm mà khóc nức nở. Tiền học? Chị bán chiếc nhẫn cưới, tài sản duy nhất còn sót lại của chồng.
Hiếu sau đó cũng đậu vào Đại học Bách Khoa TP.HCM, còn Lan được học bổng sang Nhật vì đạt giải quốc gia môn mỹ thuật.
Thắm một mình ở lại làng, mái tóc bắt đầu pha sương. Mỗi lần Tết về, ba người em chồng về thăm chị, quần áo tươm tất, mang quà cáp, nhưng vẫn cúi đầu chào chị như mẹ.
Người làng bắt đầu… hơi ngại. Họ nói nhỏ hơn khi thấy Thắm đi chợ. Nhưng chị vẫn khiêm nhường, vẫn sống giản dị trong ngôi nhà cũ kỹ.
20 năm sau – cú “quay xe” ngoạn mục
Sáng hôm đó, cả làng rúng động.
Ba chiếc siêu xe lần lượt đậu trước ngôi nhà cũ kỹ của Thắm – một chiếc Rolls Royce Phantom màu đen, một chiếc Mercedes Maybach bóng loáng, và một chiếc Porsche màu đỏ chói.
Người ta đổ xô ra xem. Trong mấy chục năm qua, chưa từng có cảnh tượng nào “ngỡ như phim” thế này.
Từ trong xe bước ra ba người đàn ông thành đạt – là Lâm, Hiếu và Lan. Lâm giờ là giám đốc một bệnh viện tư nổi tiếng ở Hà Nội, Hiếu sở hữu chuỗi công ty công nghệ, còn Lan là họa sĩ nổi tiếng quốc tế, tranh bán đấu giá hàng trăm ngàn đô.
Họ không nói nhiều, chỉ cúi đầu trước người phụ nữ tóc bạc đang đứng trước sân:
“Chị à, hôm nay tụi em về rước chị lên thành phố. Nhà mới, biệt thự lớn, xe riêng, tài khoản chị xài không hết. Tụi em nợ chị cả cuộc đời này.”
Một bà hàng xóm già xụ mặt, hỏi vặn:
“Thế tụi bay có định cưới vợ cho chị dâu chưa?”
Cả ba quay sang, nói như chém đinh chặt sắt:
“Chị tụi tôi là má tụi tôi. Người phụ nữ tụi tôi nể nhất trên đời. Ai dám khinh chị ấy là tụi tôi không tha.”
Cả làng… ngã ngửa.
Thắm không lên thành phố ngay. Chị vẫn muốn ở lại làng vài năm nữa, sửa lại nhà thờ tổ, phụ giúp người nghèo. Nhưng giờ đây, mọi người nhìn chị bằng ánh mắt khác.
Bà Tư bán bún từng chê chị nghèo, giờ mỗi lần gặp là cười toe toét:
“Chị Thắm nè, lúc nào lên thành phố thì nói em nhen, em muốn đi ké coi biệt thự của chị.”
Đám thanh niên làng rỉ tai nhau:
“Bà Thắm mới là người ngầu nhất. Ở vậy nuôi em, giờ thành mẹ đại gia…”
Một phóng viên từ Hà Nội xuống phỏng vấn chị. Chị chỉ cười:
“Tôi chẳng có gì ghê gớm. Chỉ là giữ đúng lời hứa với chồng, và không buông tay tụi nhỏ khi tụi nó cần mình nhất.”
Người ta thường khinh khi cái tốt vì nó không ra tiền, không hào nhoáng. Nhưng lòng tốt, sự hi sinh, và tình người – đó là vốn quý nhất của cuộc đời.
Thắm từng bị cả làng gọi là “ngu” vì nuôi ba đứa em chồng. Nhưng chị chọn sống bằng trái tim, không toan tính. Và rồi, những gì chị gieo – là nhân lành – đã nở ra hoa trái đẹp đẽ hơn mọi thứ vàng bạc trên đời.
Chuyện dựa trên cảm hứng từ đời thật – có thể là bạn, là tôi, hoặc một người phụ nữ thầm lặng nào đó trong làng quê Việt Nam…