Trong thời đại công nghệ số phát triển như vũ bão, trí tuệ nhân tạo (AI), robot và tự động hóa đang thay đổi mạnh mẽ cách con người lao động và vận hành xã hội. Jack Ma – nhà sáng lập Tập đoàn Alibaba, một trong những doanh nhân có tầm nhìn xa và kinh nghiệm trong lĩnh vực công nghệ – từng đưa ra những cảnh báo đáng suy ngẫm về tương lai nghề nghiệp của con người. Ông dự đoán rằng có ít nhất sáu nghề sẽ sớm biến mất hoặc bị thay thế trong tương lai gần, trong đó có một nghề đang đối mặt với nguy cơ đặc biệt lớn.
Thứ nhất, nghề lái xe – bao gồm tài xế taxi, xe tải và thậm chí là lái xe buýt – sẽ sớm được thay thế bởi công nghệ xe tự lái. Với sự phát triển nhanh chóng của các hãng như Tesla, Waymo hay Baidu, việc lái xe bằng tay có thể trở nên lỗi thời trong vòng một hoặc hai thập kỷ tới. Máy móc sẽ đảm bảo an toàn, tiết kiệm nhiên liệu và tối ưu hóa lộ trình tốt hơn con người.
Thứ hai là nghề thu ngân. Ngày nay, nhiều cửa hàng tiện lợi và siêu thị trên thế giới đã chuyển sang mô hình thanh toán tự động. Khách hàng có thể tự quét mã sản phẩm và thanh toán bằng thẻ hoặc ví điện tử mà không cần qua trung gian. Những hệ thống này không chỉ nhanh mà còn hạn chế sai sót và tiết kiệm chi phí nhân sự.
Thứ ba là nghề nhập liệu và các công việc hành chính đơn giản. AI có thể xử lý dữ liệu với tốc độ nhanh gấp hàng trăm lần con người, lại không mệt mỏi hay mắc lỗi đánh máy. Những công việc như gõ văn bản, phân loại email, hoặc lưu trữ hồ sơ đang dần được tự động hóa hoàn toàn.
Thứ tư, nghề dịch thuật cơ bản cũng đang đứng trước nguy cơ bị thay thế. Các công cụ như Google Translate, DeepL, hay chính các mô hình ngôn ngữ AI đã đạt đến độ chính xác đáng kinh ngạc. Dù vẫn cần con người hiệu đính ở một số lĩnh vực chuyên ngành, nhưng đối với những văn bản phổ thông, máy móc đang dần làm chủ cuộc chơi.
Thứ năm là nghề nhân viên chăm sóc khách hàng. Chatbot và trợ lý ảo có thể hỗ trợ khách hàng 24/7, trả lời hàng nghìn câu hỏi mỗi phút mà không cần nghỉ ngơi. Điều này khiến cho nhiều trung tâm tổng đài trên thế giới đã bắt đầu thu hẹp quy mô hoặc chuyển sang mô hình bán tự động.
Và nghề đặc biệt được Jack Ma nhấn mạnh có nguy cơ thất nghiệp sớm nhất chính là giáo viên truyền thống. Trong tương lai, việc học tập không còn bị giới hạn bởi lớp học và sách vở. Nền giáo dục sẽ chuyển sang mô hình cá nhân hóa, nơi AI đóng vai trò là người hướng dẫn, thiết kế bài học theo trình độ và nhu cầu riêng của từng học sinh. Hơn nữa, học sinh có thể học bất kỳ lúc nào, ở bất kỳ đâu, với kho tri thức không giới hạn. Điều này đặt ra thách thức to lớn cho những giáo viên vẫn trung thành với phương pháp giảng dạy cũ kỹ, lạc hậu.
Tuy nhiên, Jack Ma không cho rằng tất cả giáo viên sẽ biến mất, mà nhấn mạnh rằng họ cần phải đổi mới và thích nghi. Những giáo viên biết cách sáng tạo, truyền cảm hứng và làm cầu nối giữa công nghệ và con người sẽ vẫn giữ vai trò không thể thay thế.
Từ những cảnh báo trên, có thể thấy rằng thay vì sợ hãi trước làn sóng công nghệ, mỗi người nên chủ động học hỏi, nâng cấp kỹ năng và đón đầu xu hướng để không bị bỏ lại phía sau. Thời đại mới không đợi ai, và sự linh hoạt chính là chìa khóa sống còn.