Mười năm biệt vô âm tín, người làng ai cũng chắc mẩm rằng anh đã chết nơi xứ người. Thế mà đúng ngay đêm tân hôn của vợ anh – người phụ nữ đã khóc cạn nước mắt mười năm trước – anh lại trở về. Không một lời trách móc, không một giọt nước mắt, chỉ một hành động của anh khiến cả làng xôn xao, khiến người vợ cũ ôm mặt khóc nức nở giữa đám cưới…
Năm 2014, xã Tân Lộc, huyện Thới Bình, Cà Mau – nơi đất lúa bạt ngàn, người dân sống nhờ nông nghiệp và một phần nhờ những người con đi xuất khẩu lao động. Trần Văn Hùng, khi ấy 28 tuổi, quyết định đăng ký đi Nhật theo diện thực tập sinh kỹ thuật. Vợ anh, Nguyễn Thị Lan – mới cưới chưa đầy một năm, ngày tiễn chồng lên Sài Gòn làm thủ tục, nước mắt đầm đìa.
Họ chẳng giàu có gì. Căn nhà vách lá được dựng bằng tiền cưới hai bên gia đình gom góp. Hùng quyết định đi lao động là vì muốn đổi đời, xây được căn nhà gạch, để vợ đỡ cực và sau này con cái có nơi nương tựa.
Thời gian đầu bên Nhật, Hùng vẫn đều đặn gửi tiền và gọi về. Ba tháng một lần, rồi hai tháng, rồi một tháng. Lan ghi nhớ từng lần anh gọi. Mỗi đồng tiền Hùng gửi về, cô chắt chiu mua thêm con heo, vá lại mái nhà, thậm chí còn dành dụm gửi học phí cho đứa cháu trong nhà.
Thế rồi, vào giữa năm 2016, mọi liên lạc với Hùng bỗng nhiên cắt đứt.
Không tin tức, không điện thoại, không chuyển khoản. Lan sốt ruột, lo lắng. Cô chạy ngược xuôi hỏi thăm mấy người quen biết từng đi Nhật, thậm chí lên tận công ty môi giới ở TP.HCM. Họ chỉ lắc đầu: “Trường hợp như anh Hùng nhiều lắm, mất liên lạc chắc là trốn ra ngoài làm chui hoặc gặp tai nạn.”
Tin đồn trong làng bắt đầu rộ lên. Có người nói anh đã lấy vợ mới, có người bảo bị tai nạn lao động chết rồi. Lan đau đớn, nhưng vẫn nuôi hy vọng mong manh. Hằng đêm, cô ra sân ngồi chờ ánh đèn xe máy lướt qua, tưởng chừng đó là anh trở về. Nhưng rồi chẳng có gì.
Năm thứ ba, Lan bắt đầu đi làm thuê, làm bánh bán chợ kiếm sống. Nhà chồng chẳng trách móc gì, nhưng ánh mắt thương hại của hàng xóm khiến cô nghẹn ngào mỗi lần đi chợ. Năm thứ năm, Lan viết đơn xin xác nhận mất tích cho Hùng – đó là điều cô chưa bao giờ nghĩ sẽ làm.
Đến năm thứ mười, khi cô đã 36 tuổi, một người đàn ông tên Thành – thầy giáo ở xã bên, đã góa vợ – ngỏ lời cầu hôn. Người thân, hàng xóm khuyên Lan nên chấp nhận. Ai cũng bảo: “Mười năm rồi con ơi, coi như chồng con đã không còn trên đời nữa…”
Lan im lặng rất lâu. Cô nhìn tấm ảnh cưới đã úa màu treo trên vách, chạm tay vào từng nét mặt trong ký ức. Nhưng rồi cô gật đầu.
Ngày cưới được chọn là một ngày tháng 5, nắng vàng hoe và hoa cau rụng trắng sân. Lan mặc áo dài đỏ, mái tóc vấn cao, nét mặt vừa vui vừa nghèn nghẹn.
Tối đó, khi mọi người đang chúc rượu, khi Lan chuẩn bị bước vào lễ rước dâu, thì một chiếc xe ôm chạy xịch trước cổng. Một người đàn ông gầy gò, làn da sạm nắng, tay kéo chiếc vali sờn rách bước xuống.
“Trời ơi, thằng Hùng kìa!” – một người khách bật thốt lên. Cả đám đông sững lại. Nhạc dừng. Cô dâu đứng chết trân giữa sân nhà.
Hùng nhìn cô. Mắt anh ngấn nước, nhưng khóe miệng lại nở một nụ cười buồn.
“Anh về trễ rồi, phải không em?”
Lan lùi một bước, tay run rẩy nắm chặt tà áo dài. Thành – chú rể – cũng đứng sững, không nói được lời nào.
Không khí ngột ngạt. Mọi ánh mắt đổ dồn về Hùng. Một vài người họ hàng xì xào, có người còn quay điện thoại.
Hùng không trách móc. Anh bước đến, lấy trong vali ra một phong thư đã ố màu, run run trao cho Lan:
“Anh bị tai nạn lao động, mất trí nhớ gần bốn năm. Anh vừa mới phục hồi trí nhớ cách đây không lâu… Trong này là tất cả hồ sơ, giấy tờ, hình ảnh anh từng lưu giữ… Anh biết, em không có lỗi gì cả. Nhưng… hôm nay, anh phải đến. Chỉ để chúc mừng em, và nói lời tạm biệt.”
Câu nói vừa dứt, Lan bật khóc.
Tiệc cưới tạm ngưng. Âm nhạc ngừng hẳn. Cô dâu ngồi gục trên ghế, còn chú rể thì đứng im lặng bên cạnh. Người trở về – Trần Văn Hùng – vẫn đứng nơi cổng, như người ngoài cuộc.
Mẹ Lan là người đầu tiên phá vỡ sự im lặng. Bà nghẹn ngào:
“Hùng… con còn sống… trời ơi, con còn sống!”
Bà lao ra, nắm chặt lấy tay Hùng, đôi mắt già nua nhòa lệ. Nhưng Hùng chỉ cúi đầu, lặng thinh. Anh không trách ai, cũng không mong ai hiểu. Chỉ một điều thôi – anh cần được nhìn thấy Lan lần cuối, như một cách kết thúc chương cũ đời mình.
Lan cầm lấy bức thư trong tay, run rẩy mở ra. Nét chữ cũ kỹ, viết từ những ngày đầu Hùng mất trí nhớ, ghi lại từng mảnh ghép cuộc sống anh trải qua: từ việc bị tai nạn lao động ngã giàn giáo, đến chuỗi ngày nằm viện ở Saitama (Nhật Bản), rồi được một sư thầy Việt Nam ở chùa Nhật giúp đỡ, đưa về quê khi giấy tờ bị mất sạch. Phải mất bốn năm sau, khi trí nhớ dần phục hồi, anh mới lần ra được họ tên, quê quán mình.
Lần về nước này, anh chỉ có mong muốn duy nhất: gặp lại người vợ năm xưa, dù cô có còn đợi hay không.
Đêm ấy, đám cưới không ai dám nhắc tiếp. Cô dâu trở về phòng, chú rể bỏ ra bờ sông. Chỉ còn lại Hùng – người đàn ông trở về từ tro tàn ký ức – ngồi một mình ngoài hiên nhà.
Lan bước ra, tay ôm chiếc khăn voan cưới đã tháo. Cô ngồi xuống cạnh Hùng, không nói gì một lúc lâu.
“Em xin lỗi… nếu em biết anh còn sống…”
Hùng cắt ngang:
“Không, em không cần xin lỗi. Em đã đợi anh mười năm. Người có lỗi là anh, là số phận. Chỉ có điều… trong tim anh, em vẫn là người anh mang ơn.”
Lan nấc lên. Họ từng yêu nhau như thế, từng mơ ước xây nhà, có con. Thế mà, một tai nạn nhỏ đã xóa sạch mười năm hạnh phúc.
“Anh tính sao? Ở lại quê? Hay đi tiếp?” – cô hỏi, giọng như gió nhẹ.
“Anh sẽ đi. Sài Gòn, hoặc bất cứ đâu. Quê mình không còn gì để níu giữ. Anh không muốn em và anh Thành phải khó xử.”
Cô quay mặt đi. Trăng đã lên, muộn và muộn như anh trở về. Lan khẽ gật đầu. Rồi cô đứng lên, đi vào. Không quay lại.
Lúc gần sáng, Thành quay về. Anh ngồi xuống bên Hùng, không khách sáo, cũng chẳng đố kỵ.
“Tôi biết mình không thể thay thế anh trong ký ức cô ấy. Nhưng tôi sẽ cố để trở thành người có mặt trong hiện tại.”
Hùng gật đầu, trân trọng. Cả hai người đàn ông cùng ngồi trầm ngâm dưới ánh trăng tàn, như hai chiến hữu cũ, mỗi người ôm một vết thương khác nhau.
Trần Văn Hùng rời quê sáng hôm sau. Anh bắt đầu làm công việc phụ hồ ở Biên Hòa. Lặng lẽ, không liên lạc với ai. Nhưng mỗi tháng, anh đều gửi thư tay về cho một người – là cậu học trò nhỏ từng được Lan gửi tiền đi học năm xưa. Đó là cách anh nối tiếp sự tử tế cô đã từng trao cho người khác.
Lan và Thành cuối cùng cũng làm lễ cưới – không rình rang, chỉ là mâm cơm cúng tổ tiên, rồi dọn về ở cùng nhau. Thành dạy học, Lan mở tiệm bánh nhỏ. Họ sống trầm lặng, không nhắc lại chuyện cũ.
Vào một ngày mùa hè năm sau, Lan nhận được một bưu kiện nhỏ gửi từ Biên Hòa. Bên trong là bức tranh vẽ bằng bút chì – hình ảnh một người phụ nữ đứng giữa cánh đồng, phía xa là bóng người đàn ông đi về phía chân trời. Kèm theo dòng chữ:
“Cảm ơn em đã từng đợi anh – dù chỉ là một thời gian. Hạnh phúc nhé.”
Lan gấp bức tranh lại, đặt lên bàn thờ – bên cạnh tấm ảnh cưới cũ. Cô không khóc. Chỉ là trái tim cô như vừa đóng lại một cánh cửa, để một cánh cửa khác được mở ra.
Câu chuyện của ba người – không ai sai, cũng chẳng ai đúng. Chỉ có thời gian và số phận – như dòng sông trôi mãi, không bao giờ quay lại đúng điểm ban đầu.